راهنمای انتخاب شغل؛ چگونه کارشناس ایمنی و بهداشت بشویم؟

حفظ امنیت و ایمنی کارگران و محیط کار یکی از دغدغه‌های مهم و ضروری سازمان‌ها و کسب‌وکارها است. ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست کار در سال‌های اخیر به یکی از مفاهیم مهم و ضروری تبدیل شده و بسیاری از سازمان‌ها به دنبال استخدام ایمنی هستند. کارشناس ایمنی با شناسایی ریسک و خطر و ارائه راهکارها و استراتژی‌های پیشگیرانه، از خطرات و حوادث پیشگیری می‌کند و موجب افزایش راندمان و بازدهی کارگران و محیط کار می‌شود.

کارشناس ایمنی به کاهش هزینه‌های مالی گزاف و افزایش بهره‌وری محیط کار کمک می‌کند و نقش قابل توجهی در سودآوری و حفظ سرمایه‌های مالی و انسانی یک سازمان ایفا می‌کند. بنابراین شغل کارشناس یا متخصص ایمنی و بهداشت شغلی کلیدی و مهم در سازمان‌های بزرگ است و به همین دلیل سطح درآمد و حقوق خوبی نیز دارد.

در این مقاله قصد داریم در مورد شرایط، تحصیلات موردنیاز و شرح وظایف شغلی کارشناس ایمنی توضیح بدهیم و دید جامع و کاملی از بازار کار و موقعیت‌های استخدامی کارشناس HSE به شما بدهیم. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

برای استخدام به عنوان کارشناس ایمنی به چه مدارک و تحصیلات دانشگاهی نیاز داریم؟

سابق بر این، مباحث امنیت و بهداشت محیط به‌صورت دوره‌های آموزشی برگزار می‌شد و کسانی که این دوره‌ها را سپری می‌کردند به عنوان کارشناس ایمنی مشغول به کار می شدند. بااین‌حال، در سال‌های اخیر برخی دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه آزاد اقدام به ایجاد رشته دانشگاهی مدیریت و مهندسی HSE کردند که البته مخالفان زیادی هم پیدا کرده است؛ چرا که در کشورهای پیشرفته چنین رشته‌ای با این مشخصات وجود ندارد.

اکثر کارشناسان ایمنی تحصیلات مرتبط با بهداشت و ایمنی دارند و در دوره دانشگاه در رشته کارشناسی بهداشت و ایمنی یا رشته‌های مرتبط مثل مهندسی، بیولوژی یا شیمی تحصیل کرده اند. برای استخدام در اکثر سازمان‌ها داشتن مدرک کارشناسی ایمنی کافی است، اما ممکن است برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد را در اولویت جذب قرار بدهند.

ازجمله رشته‌های مرتبط با ایمنی و بهداشت در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در مقطع کارشناسی: مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی ایمنی صنعتی و محیط کار، مهندسی ایمنی صنعتی، ارگونومی و مهندسی ایمنی با گرایش بازرسی فنی

در مقطع کارشناسی ارشد: مهندسی ایمنی صنعتی، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی شیمی با گرایش HSE، مهندسی ایمنی و بازرسی فنی، رشته بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست

آیا مهارت‌های فردی لازم برای این شغل را دارید؟

شغل اچ اس ای یکی از مشاغل حساس و کاربردی است و نقش تاثیرگذاری در جلوگیری‌ از حوادث، آسیب‌های مالی و جانی و حفظ امنیت کارگران و محیط کار دارد. به همین دلیل سازمان‌ها برای استخدام کارشناس ایمنی و بهداشت برخی ویژگی‌ها و مهارت‌های فردی را مدنظر قرار می‌دهند. برخی از ویژگی‌های لازم برای متخصص اچ اس ای عبارت‌اند از:

· مهارت‌ نوشتاری و گفتاری

· ارتباطات بین فردی و روابط عمومی قوی

· مهارت بالا در حل مسئله و مدیریت بحران

· توانایی مدیریت و رهبری

· مدیریت زمان و رعایت ضرب العجل ها

· توجه، دقت و ریزبینی

· توانایی تجزیه‌وتحلیل بالا

محیط کاری کارشناس HSE

در دنیای امروز، بحث امنیت، بهداشت کار و محیط‌زیست اهمیت زیادی پیدا کرده و سازمان‌های زیادی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی و کارآمدی کار به استفاده از استراتژی‌های HSE نیاز پیدا می کنند. به همین دلیل کسب‌وکارها و سازمان‌های مختلف به استخدام کارشناس ایمنی نیاز دارند و این شغل روزبه‌روز بازار کار بهتری پیدا می‌کند.

برخی از این کارفرماها و سازمان‌ها عبارت‌اند از:

صنایع تولید مواد شیمیایی و صنایع وابسته به آن
شرکت‌های مربوط به شبکه حمل‌ونقل
شرکت‌های ساختمانی
شرکت‌های خودروسازی و تجهیزات مربوطه
کارخانجات مختلف تولید و ذوب فلزات
مؤسسات آموزشی و تربیتی
شرکت‌های مهندسی
آتش‌نشانی و خدمات امداد و نجات
صنایع غذایی، نوشیدنی و دخانیات
بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی
هتل‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای
کارخانه‌های صنعتی، فرآوری و تولیدی
شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ با تعداد پرسنل و کارکنان بالا
مقامات محلی و سازمان‌ها و ادارات دولتی
شرکت‌های پتروشیمی، نفت و گاز و شرکت‌های وابسته به آن
مخابرات و شرکت‌های ارتباطات دوربرد
دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها

رشته ایمنی و بهداشت چه حوزه‌هایی را در برمی‌گیرد؟

HSE از ابتدای سه کلمه انگلیسی Health, Safety و Environment تشکیل شده و به معنای بهداشت کار، ایمنی کار و محیط زیست است.

بعد از انقلاب صنعتی در اروپا، به دلیل افزایش آمار مرگ‌ومیر کارگران در کارخانجات صنعتی، مباحثی در مورد بهداشت و ایمنی محیط کار مطرح شد و وجود کارخانجات آلاینده نیز بحث محیط‌زیست را نیز به میان آوردند. به همین دلیل موضوع ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست به یکی از دغدغه‌های کسب‌وکارها و سازمان‌های صنعتی و تولیدی تبدیل شد.

درواقع، کارشناس HSE کنترل و مدیریت مباحث مربوط به بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست در پروژه‌های مختلف را بر عهده دارد و هر یک از شاخه‌های این حوزه به جنبه‌ای خاص می‌پردازد.

بهداشت (health): موضوع بهداشت عمومی و فردی، بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای اهمیت ویژه ای برای کارفرماها و سازمان‌ها دارد. بهداشت فردی به سلامت مجموعه افراد و پرسنل مرتبط است؛ بهداشت محیط در رابطه با سازمان و محیط کار و بهداشت حرفه‌ای نیز به تحلیل‌های شغلی نیاز دارد.

ایمنی (Safety): در هر سازمان و کسب‌وکاری، برخی خطرات ایمنی وجود دارد که در صورت شناسایی به‌موقع و رفع آن‌ها می‌توان از بروز حوادث پیشگیری کرد. بحث ایمنی به زیرشاخه‌های مختلفی دسته بندی می‌شود:

ایمنی در عملیات شامل کار در ارتفاع، ایمنی تجهیزات و ماشین‌آلات، جوشکاری و برشکاری و …
ایمنی در سازمان شامل ایمنی انبار، محصورسازی، مدیریت حریق و آتش‌سوزی، نصب علائم هشداردهنده و …
ایمنی اشخاص شامل حذف یا کاهش مخاطرات و تهدیدهای بالقوه و لزوم استفاده از تجهیزات حفاظت فردی

محیط‌زیست (Environment): محیط اطراف فعالیت کسب و کار که شامل هوا، آب، خاک، گیاهان، جانوران، انسان‌ها و منابع طبیعی است در این حوزه قرار می‌گیرد و تلاش می‌کند تأثیرات منفی و مخرب و آلاینده فعالیت سازمان بر محیط‌زیست را به حداقل برساند.

در سال 1382 و با پیگیری‌های دکتر مرتضوی در وزارت نفت، سیستم مدیریت اجرایی HSE در ایران پیاده‌سازی شد و به دنبال آن وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز دپارتمانی به نام HSEE راه اندازی کرد.

سخن آخر

شغل کارشناس یا متخصص ایمنی یکی از مشاغل مهم و ضروری در هر سازمان و کسب‌وکاری است و مسئولیت اصلی اش حفظ ایمنی کار، بهداشت کار و مسائل مربوط به محیط‌زیست پیرامون کار است. در حال حاضر بسیاری از سازمان‌ها و کارخانجات مثل شرکت‌های پتروشیمی و نفتی، کارخانجات ذوب فلزات، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و ادارات و سازمان‌های دولتی و خصوصی برای پیشگیری از حوادث و خطرات بالقوه به استخدام کارشناس ایمنی نیاز پیدا می کنند.
کارشناسان ایمنی اغلب در رشته‌های مرتبط با ایمنی، بهداشت محیط، شیمی و HSE تحصیل‌کرده‌اند و با مدرک کارشناسی می‌توانند مشغول به کار شوند. هرچند برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها به دلیل حساسیت این شغل، ترجیح می‌دهند فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد و حتی بالاتر را انتخاب کنند.

ایمنی و بهداشت، شغلی حساس با مسئولیت کاری فوق‌العاده بالاست و فردی برای این کار مناسب است که علاوه بر مهارت‌های تخصصی، ویژگی‌های فردی لازم مثل مدیریت بحران، توانایی حل مسئله، قدرت تجزیه‌وتحلیل بالا و مهارت‌های ارتباطی خوبی داشته باشد. در سایت استخدامی جاب ویژن آگهی‌های استخدامی متعددی در رابطه با اچ اس ای، ایمنی و بهداشت محیط کار وجود دارد و کارجویان محترم می‌توانند با بررسی فرصت‌های شغلی، موقعیت شغلی دلخواه خود را پیدا کنند و استخدام شوند.